Islahat Fermanı Osmanlı Devleti'nin bir iç
düzenleme olmakla beraber Rusya ve Avrupa'nın iç işlerine karışmasını önlemek
amacıyla ilan edilmiştir. Bu ferman Paris Konferansı'nın başlamasından hemen sonra
İstanbul'da yabancı devlet temsilcilerinin huzurunda okunarak açıklandı. Fermanın
getirdiği önemli hususlar şunlardı:
- Din ve mezhep özgürlüğü sağlanacak, okul kilise ve hastane gibi binaların tamiri
yapılacak
- Müslümanlarla Gayrimüslimler kanun önünde eşit sayılacak
- Patrikhanede yeni meclisler kurularak bu meclislerin aldığı kararlar Osmanlı Devleti
tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek
- Devlet hizmetlerine, okullara askerlik görevine bütün uyruklar eşit olarak kabul
edilecekti.
- Vergiler eşit alınacak iltizam usulü kaldırılacak
- Yabancılar da Osmanlı Devleti sınırları içinde mülk sahibi olabileceklerdi.
Bu fermanla gayrimüslimlere daha fazla hak verilmiş, Avrupalı devletler Osmanlı
Devleti'nin içişlerine karışmayacaklarını Paris Antlaşmasıyla kabul etmelerine
rağmen sözlerinde durmamışlar ve bu fermanı bahane ederek Osmanlı Devleti'nin içi
işlerine karışmışlardır.
Otuz sekiz yaşında ölen Abdülmecid, Osmanlı padişahları arasında, ilk Avrupa
kültürü alan padişahtır. Osmanlı İmparatorluğu'nun her bakımdan
Avrupalılaşması için yapılan hareketlere daima yardımcı olmuş, bu hareketler
sonucu, padişahın yetki ve otoritesinin azalmasına rağmen bu duruma itiraz etmemiş,
ülkede gazete çıkarılmasına, özgürlük fikirlerinin yayılmasına, yeniliğin
yerleşmesine, memlekette meşrutiyet havasının esmesine engel olmamıştır. |